Krantenbericht

Klimaat veranderde zonder invloed van CO2

  vrijdag 05 september 2008 | 02:47 | Laatst bijgewerkt op: zondag 28 februari 2010 | 05:31

Net twee dagen terug in Nederland van een semi-wetenschappelijke expeditie naar het Canadese en Groenlandse Noordpoolgebied lees en zie ik het nieuws dat een rondje Noordpool varen nu mogelijk is . Wetenschappers hebben satellietbeelden geanalyseerd en vastgesteld dat er zoveel ijs is gesmolten, dat de doorvaart boven Canada, de North-West Passage , bevaarbaar is. Laat ik nou toevallig van 22 tot en met 25 augustus aan boord van de Russische ijsbreker Kapitan Khlebnikov in en rond de North-West Passage gevaren en door het ijs geploeterd hebben.

Mijn ervaring ter plekke werpt een ander licht op dit verhaal van wetenschappers die aan hun bureau satellietbeelden bekijken en dan een nieuwsprimeur over de gevolgen van het broeikaseffect proberen te krijgen. Daarom hieronder de genuanceerde realiteit.

Na expedities naar Antartica, het Noordpoolgebied bij Spitsbergen, Alaska en Siberië (Beringstraat) met zogenaamde ijsversterkte expeditie-schepen zouden we dit jaar doordringen in de grenzen van bevaarbaar Canadees en Groenlands vasteland in het uiterste noorden, diep in het Noordpoolgebied. Dan heb je dus een ijsbreker nodig.

Twee jaar geleden werd ook een primeur georganiseerd met onze ijsbreker, nadat wetenschappers riepen dat er zoveel ijs gesmolten was dat je nu een rondje Groenland kon varen. Dat is een hele dure mislukking geworden. Bij de noordpunt van Groenland kwam de Khlebnikov vast te zitten, ondanks het feit dat satelliet-ijskaarten in eerste instantie aangaven dat doorvaart mogelijk was. Helaas draaide de wind toen. Een Russische atoom-ijsbreker heeft uiteindelijk redding moeten brengen, nadat de Khlebnikov vier dagen muurvast zat. Geen rondje Groenland dus.

Op onze zojuist, volgens plan voltooide reis was één van de studieonderwerpen uiteraard 'hoe vaar je door gebieden met drijfijs en ijsbergen'. Uren op de brug meekijken naar satelliet-ijskaarten, hoe het schip een weg zoekt door ijsvelden en de onzekerheid hoe het verder op de route zal zijn, maakt er een spannend en fascinerend schouwspel van. Het schip heeft niet voor niets een helikopter aan boord. Als de kapitein en de ijsmeester (!) het niet vertrouwen stijgt de helikopter van het varende schip op met de ijsmeester om de zaak verderop te verkennen en de gemakkelijkste weg te vinden. Kortom, satellietbeelden zijn slechts een beperkt hulpmiddel, want de situatie kan in een paar uur drastisch veranderen.

In en rond de Northwest Passage kwamen wij aan het einde van het zomerseizoen nog zoveel ijs tegen dat een gewoon schip daar niet doorheen kon. Geen rondje Noordpoolvaren dus!

Tijdens onze expeditie waren natuurlijk het broeikaseffect en de opwarming van de aarde en de gevolgen daarvan voor de Noordpool en de ijsberen een centraal thema. Omdat waarheidsvinding cruciaal begint te worden, enkele mijns inziens schokkende bevindingen. Ik voel mij gedwongen daar later op terug te komen, maar nu vast een klein voorproefje.

Tijdens mijn bezoek aan Eureka, het meest noordelijke civiele weerstation ter wereld kreeg ik inzage in de temperatuurmetingen daar van de laatste paar jaar. Wat blijkt: de zomers zijn warmer; echter de winters zijn kouder en duren een maand langer! ( Ook dit jaar tijdens ons bezoek begon de ijsvorming al, een maand eerder dan normaal.) Gemiddeld is de temperatuur niet gestegen. Echter het meerjarig drijfijs is wel afgenomen. Dit wordt dus niet veroorzaakt door gemiddeld hogere temperaturen. Het moet dus veroorzaakt worden door iets anders. Men heeft sterke vermoedens wat dit moet zijn en onderzoekt dit verder. Ik wil hier volstaan met de opmerking van de baas van Eureka: " Wij praten niet meer over het broeikas-effect en de opwarming van de aarde maar over toenemende weersextremen!"

Dan vraag je je af waarom we dat niet horen. Zeker als je net honderden kilometers ten noorden van Eureka twee recentelijk onderzochte archeologische sites heb bezocht, waar men tot de conclusie is gekomen dat de ene 1500 jaar oud is en dat de daar levende eskimo's van de traditionele jacht op land- en zeedieren leefden. En dat de andere 4000 jaar oud is en dat daar landbouwers (!) leefden.

Er zijn dus enorme klimaatveranderingen geweest in het Noordpoolgebied in de afgelopen paar duizend jaar, waar de mens en CO2 niets mee te maken hadden. Bovendien hebben we pas in de loop van de afgelopen eeuw heel langzaam meer inzicht gekregen hoe dat gebied eruit ziet en wat er gebeurt.

Het is tijd voor een kritische toetsing van de informatievoorziening over klimaatverandering. Die moet komen van deskundigen die geen belang hebben bij een eenzijdige berichtgeving . Dit geldt vooral voor wetenschappers die voor hun carrière nog afhankelijk zijn van het binnen halen van geld voor onderzoek waar een het verstikkende CO2-label aan moet kunnen hangen.


- Prof. dr. ir. S. Begemann is

fysicus en emeritus hoogleraar van de TU/e.